Patriota:


• Był żarliwym patriotą i człowiekiem o wysokiej tolerancji religijnej.
• W 1902r. z jego inspiracji zaczęły się przygotowania do mających się odbyć w 1910 r. obchodów 500-lecia bitwy pod Grunwaldem.
• W 1903 r., również z jego inicjatywy odbyły się w Tarnowie obchody 40 rocznicy wybuchu powstania styczniowego, w którym tak znaczący udział wzięli tarnowianie walcząc m.in. w "batalionie galicyjskim" pod wodzą Witolda Rogoyskiego.
• Gdy wybuchła I wojna światowa burmistrz jak prawdziwy ojciec miasta nie opuścił grodu Leliwitów, chociaż większość rady wraz z wiceburmistrzem wyjechała z miasta. Pozostał na posterunku. 10 listopada 1914 r. o godz. 16:30 wkroczyły do Tamowa patrole rosyjskie. Nastąpiła okupacja miasta. Rosyjski kapitan Gassaniłow, dobrze wychowany i znający świetnie kilka języków, w tym niemiecki i polski, przybył do tarnowskiego ratusza, aby objąć komendanturę miasta. Na ratuszu przyjął go burmistrz. Obaj panowie złożyli sobie ukłony prezentując swoje osoby "Jestem rotmistrz Gassaniłow poseł Dumy" stwierdził Rosjanin. "Jestem burmistrz Tertil, poseł do Rady Państwa" padła odpowiedź utrzymana w tym samym stylu. Gdy trzeba było wręczyć Gassaniłowowi klucze do miasta Tertil patrząc mu prosto w oczy zza szklanych binokli powiedział; "Przed chwilą z ust Pana padły słowa, że jesteście naszymi gospodarzami. Zwrócę wam uwagę, że gospodarzem miasta jestem ja, a wy jesteście naszymi gośćmi. My was i wasze prawa musimy szanować, ale i od was tego żądamy".
• W styczniu 1915 r. ppłk. Marków zażądał od burmistrza wydania 14. zakładników, których Rosjanie podejrzewali o porozumiewanie się z ostrzeliwującymi miasto z ciężkich moździerzy wojskami austro-węgierskimi. Tertil odpowiadał, że może dać od razu jednego zakładnika - samego siebie.
• Gorąco i aktywnie wspierał polski czyn legionowy.
• Postarał się również o uwolnienie wziętych do niewoli siedmiu jeńców legionistów po bitwie pod Łowczówkiem
• W 1918 r. konspiracyjnie pomagał działać w Tarnowie legionowym oficerom z POW: Dziadoszowi, Bossowskiemu i Braunowi.
• Inicjator uchwały "O niepodległości Tarnowa" z 30 października 1918 roku.


Gospodarz i społecznik:


• Od roku 1910 był prezesem tarnowskiego Sokoła prowadzącego działalność oświatową, kulturalną i sportową.
• W 1910 roku sprawował też nadzór nad I Szkołą Przemysłowo Uzupełniającą stanowiącą korzenie dla dzisiejszego ZSM - E, wchodząc w skład Wydziału Szkolnego Miejscowego w Tarnowie.
• Jako pierwszy z galicyjskich burmistrzów potrafił wykorzystać w interesie miasta i oświaty ustawę sejmową, dla zakładania i rozwoju nie tylko szkół kupieckich ale i innych szkół zawodowych.
• Przyczynił się do sukcesu gospodarczego i rozwoju miasta w latach poprzedzających wybuch I wojny
• Doprowadził do budowy i funkcjonowania wielu instytucji i zakładów, przy budowie których i następnie po ich wybudowaniu znajdowali zatrudnienie absolwenci I Szkoły Przemysłowo Uzupełniającej. Były to m.in., gmach poczty głównej (przy ulicy Urszulańskiej i Ogrodowej dziś nie istniejącej), Bank Austro Węgierski, Szkoła i T. Czackiego, elektrownia, wodociąg, nowy dworzec główny i tramwaj.
• Na początku jego kadencji w 1908 roku oddano gmach Synagogi Nowej.
• Podczas okupacji rosyjskiej, trwającej do 6 maja 1915 r., czyli pół roku, burmistrz Tertil organizował zakup żywności dla mieszkańców Tarnowa ze wszelkich możliwych źródeł po najbardziej dogodnych cenach. W biurach magistrackich sprzedawano dla biednej ludności tanie posiłki i racje żywnościowe. Miejska gazownia rozprowadzała wśród mieszkańców węgiel i koks, zarząd wodociągów sprzedawał w żarnie drewno opałowe. Udzielano zasiłków rodzinom rezerwistów powołanych do wojska, emerytom, sierotom, wdowom.
• Jest również Pasaż Tertila. W 1912 r. dr Tadeusz Tertil zakupił od tarnowskiej kurii diecezjalnej dotychczasową siedzibę biskupią, czyli kamienicę zwaną "Nikielsonowską" /dziś Rynek 4/ o dość bogatej historii. Kamienica ta należąca do Nikielsonów, tarnowskich Szkotów wyznania kalwińskiego, przeszła na własność księcia Pawła Sanguszki, darowana mu przez ostatnią przedstawicielkę rodu Nikielsonów. Następnie była siedzibą Forum Nobilium, by wreszcie w 1826 r. stać się po przebudowie biskupim pałacem, a w końcu przejść do rąk burmistrza Tarnowa Tertila. W 1913 r. od strony pl. Kazimierza Wielkiego wzniósł on drugą kamienicę i obydwie kazał połączyć przejściem. Tak powstał rzeczony "pasaż Tertila".

mgr Wiesław Cholewa
dr Andrzej Niedojadło